Zelal Tunç 

 

WAN - Yerel yönetimlerde Kürtçenin yaşamın her alanında kullanılması gerektiğine dikkat çeken Destar Dergisi Eş Sözcüsü Jin Aryen, “Özellikle seçim sürecinde yapılan her etkinlikte, verilen her mücadelede iletişim dili olarak Kürtçenin kullanılması gerekiyor” dedi.

 

Yerel seçimlerin yapılacağı 31 Mart gününe sayılı günler kala siyasi partiler halk buluşmalarını ve seçim gündemini içine alan etkinliklerini sürdürüyor. Kurdistan’da nüfusun çoğunluğunu oluşturan Kürt halkına yönelik yerel seçimler kapsamında birçok vaatte bulunan siyasi partiler Kürtçeyi yalnızca kendi seçim programlarında, propaganda aracı olarak kullanıyor. Wan’da kentin tüm ana caddelerinde seçim vaatlerinin yer aldığı billboardlarda adeta görüntü kirliliğine sebep olan iktidar partisi, kent nüfusunun yüzde 99’unu oluşturan Kürt halkının ana dili Kürtçeye ilişkin tek bir projeye yer vermiyor; yalnızca oy istenildiğinde Kürtçenin kullanılması ise tepkilere neden oluyor. 

 

Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Partisi) özel başlıklarla Kürtçeye ilişkin yerel yönetim geleneği anlayışıyla hareket ederek bu konudaki eleştirileri dikkate alıyor. Bu kapsamda Barış ve Demokrasi Partisi’nden (BDP) bu yana Kürt siyasi partileri Kürtçeyi kamusal alanın her alanında kullanmaya özen gösterdi.  

 

İki dilli tabelalar 

 

Barış ve Demokrasi Partisi (BDP) 2014 yerel seçimlerinde aldığı Wan Büyükşehir Belediyesi merkez Reya Armuşe (İpekyolu) ve Artemêtan(Edremit) belediyeleri başta olmak üzere; Erdîş (Erciş), Şax (Çatak), Bêgirî (Muradiye), Ebex (Çaldıran), Payîzava (Gürpınar), Miks (Bahçesaray), Serav (Saray), Qelqelî (Özalp), Elbak’ta (Başkale) aldığı belediyelerde işe ilk olarak belediye binalarındaki tabelaları Kürtçe ve Türkçe olmak üzere iki dilli hazırlamakla başladı. Kentin mahalle, sokak, köy, mezra ve yollarına ise Kürtçe isimlerin yer aldığı tabelalar konuldu. 

 

Öte yandan park ve meydanlar gibi kamusal alanlara Kürt tarihinde önemli yer edinen yazarların ve simgeleşmiş şahsiyetlerin isimleri verildi. Belediye binaları ve belediyeye bağlı müdürlük ile birimlerinin tamamında Kürtçe ve Türkçe olmak üzere iki dilde hizmet verildi. Belediye müdürlükleri bünyesinde faaliyet yürüten yaşam merkezleri gibi kültür ve sosyal alanlarının yer aldığı binalara Kürt kadın mücadelesinde yer edinen kadınların isimleri verildi. 

 

İlk Kürtçe kreş Perperok ve Taybet İnan açıldı

 

Kültür ve sanat alanında faaliyet yürüten Reya Armuşe Belediyesi’ne bağlı Bostaniçi Mahallesi’nde “Berivan Kültür Sanat Merkezi”, aynı ilçeye bağlı Xaçort (Hacıbekir) Mahallesi’nde “Nuda Kültür Merkezi” ve “Rojin Yaşam Merkezi” açıldı. Merkezlerin tamamında faaliyetler Kürtçe yürütülürken, ayrıca Kürtçe dil kursları açıldı. Bu süre zarfında Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı “Perperok”,Artemêtan Belediyesi’ne bağlı ise “Taybet İnan” Kürtçe eğitim veren kreşler faaliyete geçti. 

 

Militarist ideoloji hayata geçirildi

 

AKP’li Cumhurbaşkanının imzasıyla çıkarılan Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ve İçişleri Bakanlığı talimatıyla 2016 yılında atanan kayyımlar DBP’nin Kürtçe yürüttüğü tüm faaliyetleri sonlandırarak, yüzlerce çocuk ve kadının yararlandığı sosyal kültürel, sportif faaliyetlerinin hayata geçtiği kurumların tamamını kapattı. Yerine “dinci ve “milliyetçi” politikaların hayata geçirildiği merkezler açıldı. Binaların tamamının etrafına beton bloklar koyan kayyım; belediye binalarını ve merkezlerini halka kapattı. 

 

2019 yılında yapılan yerel seçimlerde Halkların Demokratik Partisi (HDP)  ile girilirken, belediyelerin tamamında “Eşbaşkanlık” sistemiyle hizmetler halkın ana dili Kürtçeyle verildi. HDP, DBP’nin 2014 yılında hayata geçirdiği ve yarım kalan tüm projeleri Kürtçe olarak sürdürürken, 19 Ağustos 2019 yılında bir kez daha atanan kayyımlarla birlikte tüm kazanımlar hedef alındı. 

 

Kadın eşbaşkanlar dil mücadelesinin öncülüğünü üstlendi

 

Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) 31 Mart’ta gerçekleşecek seçime yeniden “Eşbaşkanlık” sistemiyle hazırlanırken, en önemli gündemlerden biri olan Kürtçenin yaşamsallaştırılmasına da kadın eşbaşkanlar öncülük ediyor. 

 

Dil çalıştayı 

 

Wan’da geçtiğimiz günlerde Tevgera Jinên Azad (TJA), Destar Dergisi (Kovara Destar) ve Dil, Kültür ve Sanat Araştırmaları Derneği (ARSİSA) Derneği ortaklığıyla  "Yerel Yönetimlerde Kürt Dilinin Önemi" konulu ve “Şehirlerimizi inşa edeceğiz” sloganıyla 31 Mart yerel seçimleri kapsamında; kadın siyasi parti temsilcileri, kadın belediye eşbaşkan adaylarının katılımıyla çalıştay düzenledi. Söz konusu çalıştayda Kürtçeye yönelik baskı, asimilasyon politikalarına karşı, alternatif mücadele alanlarının oluşturulmasına yönelik fikir alışverişi yapıldı. Yüzyıllardır devletin Kürt halkı üzerindeki, inkar, imha uygulamaları, AKP iktidarı ile de iki dönemdir atanan kayyımların Kurdistan’da yürüttükleri pratiklerin yarattığı tahribatlar masaya yatırıldı.

 

Destar Dergisi Eş Sözcüsü Jin Aryen, çalıştaya ve Kürtçeye yönelik politikalara dair değerlendirmelerde bulundu. 

 

Kürtçeye yönelik baskılar 

 

Kurdistan’daki belediyelere atanan kayyımlarla Kurdistan şehirlerinde faşizmin kurumsallaştırılmak istendiğine dikkat çeken Jin, “Kürdistan'da yüzlerce yıllık egemenlik başka bir aşamaya gelmiş ve Kürt halkına yönelik zulüm yaygınlaşarak derinleşmiştir. Bunun sonucunda Kürdistan'ın köy ve kentlerine yönelik özel savaş politikalarıyla zulüm daha da ilerlemiş, Kürtçe büyük tehlike altına girmiştir. Yetkililer her yönüyle kadınları, gençleri, çocukları bu sistemin çarkı altında eritmeye çalışıyor” dedi.

 

‘Kürtçeye ve Kürt kültürüne daha fazla odaklanmak gerekir’

 

Kayyım rejimi ve pratiklerine karşı yaşamın her alanında Kürtçeyi daha diri tutmak gerektiğini vurgulayan Jin, “Özellikle seçim sürecinde yapılan her etkinlikte, verilen her mücadelede iletişim dili olarak Kürtçenin kullanılması gerekiyor. Zulmün durdurulması için siyasetçilerin, belediye eşbaşkanlarının, Kürt kurumlarının eşbaşkanlarının ve yöneticilerinin, Kürt halkının tüm aydınları, sanatçıları, yazarları ve liderlerinin Kürtçeye ve kültürüne daha fazla odaklanması gerekmektedir” sözlerini kullandı.