"Sîstema ku têkiliyên kurd-ereb û hemû gelên herêmê bi ziman û çanda xwe ava bikin, wê hemû planên herêmê têk bibe. Jinên ereb ên ku destkeftiyên şoreşa jinê weke temînata daxwaz û lêgerînên xwe dibînin, ji mêran bihêztir xwedîderketina li vê sîstemê ne. Pirsa sereke ya jinên ji welatên cuda yên herêmê ev e, "Li van xakên ku olperestî, eşîrtî û kapîtalîzm lê serdest in, we çawa ewqas guhertin çêkir?" pirs e. Bi wê yekê ku guherîn mumkin e û ev guherîn ji nirxên van axan tê, bingehek xurt heye."

 

Zeynep Beydagi

 

Dema ku ez hewl didim vê gotarê binivîsim, min fêm kir ku gelek tiştên ku ez dikarim binivîsim, berê ji hêla jinên şoreşger ên Hindistan, Afganîstan, Filistîn, Amerîkaya Latîn û Afrîkayê ve hatine nivîsandin. Hewldanên lihevkirina nîqaş û rêxistinên şoreşger ên di derbarê demokratîkbûyîn, azadiya jinê û pêşîlêgirtina tunekirina ekolojîk bi şêwazê komkirina nû ya kapîtalîzmê re ev demeke dirêje rastiyek e."Şoreş nayê fînansekirin" (Navê pirtûkê ku ji aliyê kolektîfa INCITE! Women Of Color Against Violence hatiye nivîsandin.) Gelek komên ku bandora rêxistinên navneteweyî li ser xebatên jinên şoreşger tehlîl dikin û li ser bingeha hêza xwe rêxistinkirina nîqaşan dikin, di vê mijarê de helwesteke zelal girtine. Rêxistinên sivîl di salên 1980’î de ketin dewrê, di salên 90’î de berbelav bûn û di salên 2000’î de karekterek geş bi dest xistin. Bi dagirkirina DYE’yê ya li Rojhilata Navîn re, bi hezaran rêxistinên sivîl ên civakî weke kivarkan derketin holê û bi van saziyan re armanca ku muxalefeta civakî temsîl bikin, bûn. Li gorî nêzîkatiya lîberal a kuştina bi dehan çûkan bi kevirekî, rêxistinên sivîl erkên xizmeta civakî yên dewletê veguherandine bingehên ku ji aliyê dewlemendan ve li hember daxistina bacê hatine avakirin. Lê bi plana hîle ya heman mejiyê, di meşandina van xebatan de fikir, hewldan û afirîneriya beşên çep, sosyalîst, femînîst, ekolojîst, mafên mirovan û demokrasîxwaz ên civakê hatin bikaranîn. Weke ku tê xwestin ku muxalefeta civakî bi pozîsyona taşeron a polîtîkayên neolîberal were daxistin.

 

Belkî jî NY bû ya ku herî baş ji bo biryara “Sedsala 21'ê bibe sedsala şoreşên jinan” û plansaziya ji holê rakirina bingehên vê şoreşê bû. Saziyên di nava Neteweyên Yekbûyî de ku êdî li cîhanê di tu pevçûn û binpêkirina mafên mirovan de xwedî gotin nînin, di mijara jinan de her ku diçe plan û stratejiyên nû dixin meriyetê. Di vir de rastiya dawî ya kolonyal a jinê heye. Daxwaza azadiya aboriyê ya jinan bi vekirina qadên nû ji bo îstîsmara keda jinê hate guhertin. Têkoşîna li dijî zilamtiya serdest, malbata baviksalarî û şîdetê veguherî pêvajoyek ku giraniyê dide xwe ji civaka sitargeh, psîkoterapî û erdnîgariya ku tê de dijî. Bi gotineke din, nûjenkirin weke stratejiyeke azadiyê bi “rizgarkirina” jinên civakên kolonyal an jî bindest ji mêr, çand û civaka wê civakê tê meşandin.

 

Çalakvana RAWA Miryam beriya êrişa Talîbanê ev gotin got: “Dezgehên Saziyên Sivîl polîtîkayeke Rojava ye ku li Afganîstanê tê meşandin; Ev ne daxwaza gelê Afganî ye. Rêxistinên sivîl ji bo ku mirovan, bi taybetî jî rewşenbîran ji têkoşîna li dijî dagirkeriyê dûr bixe, wekî amûrek fonksiyonel têne bikar anîn. Rêxistinên sivîl hêrsa siyasî bêdeng dikin û mirovan dikin parsekên girêdayî. Xelkê Afganîstanê dibêjin: Amerîka em ji Talîbanîzmê ber bi Dezgehên Saziyên Sivîl ve birin.”(https://podur.org/2008/08/13/the-nato-occupation-and-fundamentalism-an-interview-with-miriam-of-rawa/)

 

Tişta ku piştî Talîbanê pêk hat, bi vî rengî bû ku jin rastî encamên wêranker ên nebûna tevgerek rêxistinî ya bingehîn û xweparastinê hat. Peyva helbestvanê navdar ê Romî Horatîus piştrast dike: "Navê xwe biguhere, çîroka te ye" bi rastî jî di navbera rola rêxistinên sivîl ên li welatên din ên cîhanê û rola wan a di warê Şoreşa Rojava de zêde cudahî nîne.

 

Tevgera Azadiya Kurdistanê û xwerêxistinkirina tevgera jinan her çendî weke welatên din ên cîhanê rê li ber wan bigire ku bi bandor bin jî, em nikarin înkar bikin ku ji bo şoreşê xwedî potansiyelek xeternak in. Ji bilî vê, em nikarin hemû rêxistinên sivîl ên sivîl bi nêzîkatiyeke giştî di heman kategoriyê de bi cih bikin. Li ser esasê xwecihî gelek rêxistinên ku ji aliyê komên xwebexş û komên ne rêxistinkirî ve ji bo alîkarî û piştgiriyê hatine avakirin li herêma Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê dixebitin.

 

Li ser esasê xwecihî gelek rêxistinên ku ji aliyê komên xwebexş û komên ne rêxistinkirî ve ji bo alîkarî û piştgiriyê hatine avakirin li herêma Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê dixebitin. Rêxistinên ku projeyên piştgiriyê yên komên hevgirtinê û dildarên li dijî dagirkeriyê pêk tînin jî xebatên ku tevkariyê li şoreşê dikin dimeşînin. Her wiha em saziyên ku malzemeyên tenduristiyê û dermanan didin, di demên şer de xebatên alîkariyê yên ewil pêk tînin û hewcedariyên birîndar û şervanan pêk tînin ji vê çarçoveyê derdixin. Xebatên ku ji aliyê komên bi armanca daristan û afirandina hişmendiya ekolojîk tên meşandin, di heman demê de di xurtkirin û pejirandina nêzîkatiya paradîgmatîk a pergala xweser a li qadê de rol dilîze. Em rêxistinên ku ji ber êrişên Tirkiyeyê û ambargoya li ser herêmê bi dabînkirina pergalên av û ceyranê beşdarî vê nirxandinê bûne û yên ku di dema herî germ a şer de mane û li ser hesabê windahiyan xebatên alîkariyê yên ewil kirine jî ji vê nirxandinê derdixin. Rêxistinên ku me nirxand, piranî rêxistinên ku li ser eksena êrîşa çandî ya neolîberalîzmê dixebitin, bi nêzîkatiya azadiya takekesî û nûjenkirinê tevdigerin, rêxistinbûna nedewletî, dagirkerî û pergala tevgera jinê ya li qadê ji nedîtî ve tê.

 

Li gorî rayedarên Rêveberiya Xweser a Bakur û Rojhilatê Sûriyê, zêdetirî 400 rêxistinên sivîl li qadê dixebitin. Hin ji wan Neteweyên Yekbûyî, dewletên Yekîtiya Ewropî û rêxistinên navneteweyî yên Dewletên Yekbûyî ne. Hin ji wan rêxistinên sivîl ên herêmê ne. Gelek rêxistinên ku li gelek deverên cîhanê bi çalakiyên xwe yên li ser berfirehkirina nêzîkatiya kolonyal û polîtîkayên neolîberal balê dikişînin, mixabin li xaka Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê jî xebatên aktîf dimeşînin. Ambargoya aborî, deriyên girtî û rûxandinên ji ber şer bûne sedema erêkirina xebatên van rêxistinan. Pirsgirêkên rojane yên xwarin, vexwarin, ceyran û binesaziya kampên ku welatiyên ji ber dagirkirina Efrîn, Girêspî û Serêkaniyê lê bi cih bûne, giran in. Bi dehan rêxistinên sivîl kar dikin ku pêwîstiyên bi hezaran Iraqî û xelkê navçeyên curbicur ên Sûriyê, bi taybet Kampa Hol û Roj û malbatên DAIŞê peyda bikin.

 

Di salên destpêkê yên şoreşê de rêxistinên sivîl destpêkê li kantonên Kobanî û Cizîrê bi cih bûn. Di dema dagirkirina Serêkanî û Girêspî de piraniya van rêxistinan ji herêmê derketin. Dema ku şer bi dawî bû, li herêmên ku Gelê Ereb lê dijîn, bi taybetî jî li Reqayê, xebat dest pê kir. Dewletên Yekîtiya Ewropayê di avakirina bajêr de berpirsyariyeke taybet girt ser xwe, nemaze ji ber ku bajar weke paytexta DAIŞ'ê tê naskirin û yek ji wan cihan e ku şer herî zêde wêran bûye. Lê belê mirov behsa hebûna siyaseteke taybet a li pişt vê hewldanê bike, bi armanca dûrxistina civaka Ereb ji sîstema li Rojava ava bûye, wê analîzeke rasttir be. Her wiha weke hewldaneke ji bo astengkirina heyecan, bendewarî û karakterê şoreşgerî yê ku Şoreşa Rojava di civaka ereb û bi taybetî jinên ereb de derxistiye holê û tam pêwîstiya wê heye, were nirxandin. Veguherîna civakî ya ku di civaka ereb de tê jiyîn, mifteya şoreşa Rojhilata Navîn e. Her wiha piştî tarîtiya mîna DAIŞ’ê zemînek ku jin bi bandor û rehetiyeke tam a biharê şoreşa xwe ava bikin hate afirandin. Sîstema kapîtalîst a gerdûnî bi ezmûna xwe ya bi hezaran hikûmetan ji encamên vê yekê dizane.

 

Sîstema ku têkiliyên kurd-ereb û hemû gelên herêmê bi ziman û çanda xwe ava bikin, wê hemû planên herêmê têk bibe. Jinên ereb ên ku destkeftiyên şoreşa jinê weke temînata daxwaz û lêgerînên xwe dibînin, ji mêran bihêztir xwedîderketina li vê sîstemê ne. Pirsa sereke ya jinên ji welatên cuda yên herêmê ev e, "Li van xakên ku olperestî, eşîrtî û kapîtalîzm lê serdest in, we çawa ewqas guhertin çêkir?" pirs e. Bi wê yekê ku guherîn mumkin e û ev guherîn ji nirxên van axan tê, bingehek xurt heye. Em nikarin çalakiyên hêzên sermayeya cîhanî ji vê bingehê civakî serbixwe binirxînin. Ji bo tevgera jinê ya radîkal ji aliyê jinên ereb ên ku li Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê dijîn, li derveyî xeta fedayî ya ku li Rojhilata Navîn ji aliyê dewletê ve hatiye pêşxistin, tedbîr tên girtin.

 

* Beşa duyem dê hefteya bê were weşandin.

 

* Ev gotar ji hejmara 30'yî ya Kovara Jineolojiyê ya bi mijara “ROJAVA” hatiye kurtkirin.