WAN - Qerarê ke seba asayîşê hemverê koronavîrusê (Covît -19) de ameyî girewtene, seba cinîyê ke şîdet bi înan amekerdene de tu asayîş nêame girewtene. Sereka Komeleya Cinîyan a Rosaye Adalet Kaya dîyar kerd ke nê prosesî de şîdetê serê cinîyan zêde beno û va ê do mekanîzimayê ke cinî bieşkê xo biresnê înan, bikerê dewre.

 

Bi vilabîyayîşê vîrûsê koronayî (Covîd-19) ke Çîn de dest pêkerd û temamê dinya de hemverê nê vîrusî qedexe ame neqlkerdene û tewr zêde cinîyan nê qedexeyî ra zirar dî. Tirkîya de zî bi qedexeyê ke ame neqlkerdene dir şîdetê serê keyeyî zêde bi. Îqtîdaro ke seba cinîyan tu asayîş nêgirewt, hemverê nê cesaret da kiştoxan. Dimayê ke reyke bîn vîrus Tirkîya de vila bi, reyna qedexeyê tebervejîyayîşê kuçeyan û seba cinîyan zî tu asayîş nêameyo girewtene.

 

Menga adare de vengdayîşê “keye de bimanê” ame kerdene mîyanê 20 rojan de 14 cinî seba şîdetê mîyanê keyeyî ra dinyaya xo bedilnayî. Goreyê dayeyê ke mîyanê 6 mengan serra 2020 de 124 cinî ameyî kiştene û merdişê 86 cinîyan zî bi guman o. Menga êlule û teşrîna verêne de tena 71 cinî ameyî kiştene û mîyan de merdişê 25 cinîyan zî bi guman o. Hemverê kiştişê bi guman o. Hemverê kiştişê cinîyan tu mekanîzmayê dewlete nêkewenê tevger. Derheqê babete sereka Komeleya Cinîyan a Rosa ra Adalet Kaya qisey kerd.

 

‘Cayê ke muracat bikerê çin o’

 

Adalete destpêkê qiseykerdişê xo de bale ant serê vengdayîşê dewlete û va: "Çend dewlete veng dana û vanê, 'keye de bimanê’ nê wextî de hemverê şîdetî cinîyan zêde beno û nê prosesê vîyarte de dîbi. Ma menga adare de demê qedexeyan de bi hawayêk 'online' xebatanê xo kerdêne. O wext xeylê muracatî ameyî kerdene. Mîyanê xebatanê 2 mengan de tena Amed de 44 cinî muracatê sazgehî kerdî. Na hûmarêke girîng a. Cinî keye de şîdetî reyde rî bi rî mendê. Xeylê cinî seba ke sazgehê ameybî padayene, nêeşkayîbî muracat bikerê.”

 

‘Ma do xebatanê xo dewam bikerê’

 

Adalete tewr peyîn wina va: “Xeylê berpirsiyariyê ke nînê verê çiman hetê cinîyan ra yenê kerdene. Prosesê pandemî de her kes keye de maneno û no zî beno sebeb ke cinî hemverê rol û mîsyonê xo, xo ver bida. Gama ke rol û misyonê xo mîyanê keyeyî de bi ca nîyara, şîdetî dir rî bi rî manena. Nika reyna qalê qedexeyan kenê, do astengîyê hemverê cinîyan zêde bê. La ma do xebatanê xo dewam bikerê. Ma do semedê cinîyan hetkarîya huqûqî û psîkolojîk bidê. Seba cinîyê ke bi şîdetî dir rî bi rî manenê, ma do paştdayîşê cayê stargehan bi ca bîyarê.”