
‘Ganî aştî heqê pêro şaran bihewêno’
- 11:30 13 Teşrîna verêne 2025
- NAROJANE
ANQARA - Sena Yilmaz da zanayîş ke xeylêk welatê dinya de modelê zafziwanî yenê şuxilnayîş û va ke semedê demokratîkbîyayîşê Tirkîya û ameyîşê aştîye ganî heqê bikewê binê asayîşê qanûnî. Sena Yilmaz wina va: “Eke yew şar bi ziwanê xo nêeşkeno qisey bikero, xizmet bigîro, no bêtêduştîyêk pîl o. Ganî aştî heqê heme şaran bihewêno.”
Rayberê Şarê Kurdî Abdullah Ocalanî 27ê sibate de venga “Aştî û cematê demokratîkî” kerd û nê dir prosesê muzakereyî dest pêkerd. Semedê demokratîkbîyayîşê Tirkîya yeno waştiş ke derheqê heqanê şaran de gamî bêrê eştîş. Semedê komara demokratîke zemînêk mende de bêro roniştiş, muhîmîyê ke şar bi ziwanê xo xizmet bigîro vejîyeno vernî.
Emîne Oguz ke Komeleya Ziwan, Kultur û Hunerî ya Anka (ANKA-DER) de mamostetî kena, derheqê perwerdeyê bi ziwanê dayîke û xizmetê bi ziwanê dayîke yê îstîmlakî ke senî tesîrê aştîye kenê, ercnayîş kerd.
‘Ziwan bîyayîşê nasnameyî yo’
Emîne Oguz va ke pey vengdayîşê 27ê sibate ke Rayberê Şarê Kurdî Abdullah Ocalanî kerd, Tirkîya de yew prosesê newe dest pêkerd û va: “No vengdayîş semedê demokratîkbîyayîşê Tirkîya zaf muhîm o. A roje ra heta nika xeylêk munaqeşeyî ameyî kerdîş. Semedê heqanê kurdan zaf çî vatî. Sebebê probleman, xespkerdişê heqanê kurdan o. Yew nînan ra ziwanê kurdkî yo. Ziwan bîyayîşê şarî yo, bîyayîşê nasnameyî yo. Semedê nê ganî ma bi israr nê ser de vinderê û têkoşînê ma na mesela ser o yo.”
‘Ganî ziwan û kulturê kurdî binê asayîşê qanûnî de bo’
Emîne Oguz qiseykerdişê xo wina dewam kerd: “Polîtîkayê asîmîlasyonî nika zî dewam kenê. Semedê nê ma nêeşkenê qalê demokratîkbîyayîşî bikerê. Na mesele tena şarê kurdî nîya, heme ziwan û şarê bîn ê ke ameyî înkarkerdîş zî eleqeder kena. Çi heyf hema kurdkî sey ziwanê fermî nêame qebulkerdiş. 10 serrî verê bîyayîşê kurdan zî ame înkarkerdiş. Ma no tehluke pey xo de eşt. Êdî bîyayîşê kurdan, kulturê kurdan yeno qebulkerdiş. Ganî ziwan, kultur û nasnameyê kurdî bikewo binê asayîşê qanûnî.”
‘Xeylêk welatê ke modelê zafziwanî şuxilnenê est ê’
Emîne Oguz bale ant ser welatanê ke modelê zafziwanî şuxilnenê û nê ercnayîşî kerd: “Hîn welatan de tena di ziwanî nîyê, nêzdîyê 20 ziwanê fermî est ê. Semedê nê ma çîyêk newe nêwazenê. Ma yew heqê merdimî wazenê. Heqê merdiman nêeşkeno bêro qedexekerdiş. Kurdî heqê xo wazenê. Perwerdeyê bi ziwanê dayîke mufredato ke est o de tena bi dayîşê dersanê kurdkî nêbeno. Perwerdeyê bi kurdkî ganî sey kultur, tarîx û ziwan bêro serarastkerdiş. Ganî tutê kurdan bi yew mufredato ke sey kulturê înan o bêrê perwerdekerdiş. Ganî zanîngeh, mekteban de perwerdeyê kurdkî bêro zêdekerdiş.”
‘Aştîyêk daîmî ganî heqê heme şaran bihewêno’
Emîne Oguz peynîya qiseykerdişê xo de va ke cematêk demokratîkî de ganî tu şar binê zordarîyan de nêciwîyo û wina qedêna: “Mesela ziwanî semedê kurdan zaf muhîm a. Çike ma tîya de qalê çend kesan nêkenê, ma qalê mîlyonan kesî kenê. Eke yew şar bi ziwanê xo perwerde nêvîno, xizmet nêvîno, no yew bêtêduştîyêk pîl o. Eke ma qalê aştiyêkê daîmî bikerê, ganî na aştî heqê heme şaran bihewêno. Wexto ke her het heqê xo bigîro, bawerîya bi aştîye zî do xurt bibo.”