Şehrîban Aslan

 

AMED - Ekolojîstan bale ant serê awbendê ke yenê waştiş Geliyê Godernê de bêrê viraştiş û vatî: “Nê projeyê ke asmîlasyonê şarî û vurnayîşê demografîk amanc kenê yê."

 

Qezaya Farqîn, Pasûr û Licê ya Amedî, wazenê Geliyê Godernê ke wareyê 50 zêdeyêr dewê welatî û ganeyan o çin bikerê. Raşteyê xoza û cuya ke dewlete wazena çin bikera, nameyê ‘awbendê asayîşî’ ame dayîş û wazenê wina meşrû bikerê. Têgêrayîşê Ekolojîstî yê Mezopotamyaye derheqê awbendê ke yeno waştiş bêro viraştiş de eşkerayîye da û wina vat: "Hemleyê peyîn ê qirkerdişê ekolojî awbendê Farqînî yo. Awbendê Farqînî ke yeno waştiş bêro viraştiş sermayeyî rê xizmet keno, seba netew dewleta yewpawitox yeno awankerdiş. Yeno vatiş ke seba feydeyê şarî yo la nê pêro xapênayîş ê û rastî ra dûr ê."

 

Aktîvîsta Têgêrayîşê Ekolojîye ya Mezopotamyaye Derya Akyol û aktîvîsta Komeleya Ekolojîye   Elîda Zerrî zî vatî çîyê yenê kerdiş ancax bi têkoşînê komelî eşkeno bêro çareserkerdiş.

 

‘Amanc asîmîlasyonê şarî yo'

 

Derya da zanayîş ke Awbendê Ilisu zî sey awbendê Farqînî binê nameyê asayîşî de girewtê lîteraturî û wina vat: “Na polîtîkayêke fehmê netew dewleta ya yewpawitox a. No proje ke Kurdistan de asîmîlasyon û vurnayîşê demografî hedef gêno yo. Belê amancêk sermayedaran est o. Wazenê kurdan înan cayê înan ra bikerê û asîmîle bikerê. Geliyê Godernê wayîrê tarîxêk xo seperneno neolîtîkî. Eynî wextî de bi xozaya xo xeylêk tewirê ganeyan hewêneno. Sey cayê bînî Geliyê Godernê zî bi xozaya xo seba ekolojî cayêk zaf muhîm a."

 

‘Bi reaksîyonê komelî do têkoşîn xurt bibo’

 

Derya dewam de wina vat: "Seba ma hewa, awe, herre û komel wayîrê cayêk muhîm ê. Viraştişê awbendî reyde do dewî bêrê vengkerdiş û bi nê zî yeno amanckerdiş ke kurdî cayê xo ra bibê. Hedefê ma zî pawitişê xoza û ekolojî yo. Ma nika zî seba pawitişê nasnameyê kurdî û kulturî têkoşîn kenê. Derheqê Geliyê Godernê de prosesê dadgehe dewam keno. La semedo ke binê kontrolê îqtîdarî de yo netîce nîno girewtiş. No zî parçeyêk têkoşînî yo la pêroyî têkoşîn bi reaksîyonê komelî xira bibo. Ma aktîvîstê ekolojî heta destê ma ra bêro, ma nê bi hemkarîya çapemenîye vila kenê. La astengî est a. Wexto ke astengî virazêna reaksîyonî zî qels benê."

 

‘Wazenê bikerê beton’

 

Aktîvîsta ekolojî Elîda Zerrî zî dîyar kerd ke dewlete bi zanebîyayîş awbendan viraznena û wina vat: "Bi taybetî cografyaya kurdan de awbendan kenê sebeb û tarîxê ma çin kenê. Hewl danê bêmerdim verdê. Ma nê Heskîfî de dî. Raşteyê tarîxî û kulturî açarnenê beton. Geliyê Godernê de zî bi dînamîtan xoza yena talankerdiş û çinkerdiş. Demo ke nê benê reaksîyon zî qels manenê. Wexto ke Wexto ke babete bena kurd û Kurdistan çi heyf reaksîyonî qels manenê. Wexto ke cayêk bîn xoza yena talankerdiş, ma hema wurzenê serê lingan û şinê verê înan. Ez venga pêro hetê hîsgêran kena û dawetê tîya kena. Ma tîya bende awan bikerê."