Rengin Azizoğlu-Medya Üren

 

DİYARBAKIR - DTO üyesi doktor Evin Bahar Dündar, gıda alışverişinde yapılması gerekenleri anlattı: “Alışveriş sonrası alınan ürünler 3-6 saat açık havada bekletilmeli ya da plastik, cam veya metal ambalajlar çamaşır sulu suyla silinmeli akabinde kurumaya bırakılmalıdır.”

 

Çin'de ortaya çıkan koronavirüs (Covid-19) nedeniyle yaşamını yitirenlerin sayısı 200 bini aştı. Salgın boyunca sosyal yaşam kısıtlansa da temel ihtiyaçların giderilmesi amacıyla marketler, fırınlar ve eczaneler çalışmayı sürdürüyor. Koronavirüs pandemi süresince hijyen konusunda en çok dikkat edilmesi gerekenlerin başında gıda alışverişi, temizliği ve hazırlığı geliyor. Konuya ilişkin Diyarbakır Tabip Odası (DTO) üyesi doktor Evin Bahar Dündar aktarımlarda bulundu.

 

‘Virüsün yüzeylerde ne kadar süre canlı kalabildiği önemli’ 

 

Koronavirüs damlacık yoluyla bulaşı olan bir virüs çeşidi olduğunu söyleyen Evin, enfekte olan bir kişi öksürdüğünde, hapşırdığında ya da yüksek sesle konuştuğunda virüsü içeren damlacıkları havaya bıraktığını belirtti. Bunun bulaş yollarından en önemlisi olduğunu kaydeden Evin, “İkinci bulaş yolu ise; koronavirüs olan yüzeye sağlıklı bir kişinin temas etmesi sonrası temas edilen uzvun ağıza buruna veya gözlere değdirilmesidir. Haliyle koronavirüsün cansız yüzeylerde ne kadar süre canlı kalabildiği bu noktada önem kazanıyor. Virüslü yüzey ya da cisme dokunup sonra yüze dokunmak virüsün ana bulaşma şekli değildir. Birkaç örnek vermek gerekirse koronavirüs bakır yüzeyde 3-4 saat, karton üzerinde 24 saat, çelik-plastik-ahşap yüzeylerde 3-4 güne kadar canlı kalabilmiştir. Fakat unutulmamalıdır ki; bu araştırmaların hepsi deneysel ortamda, virüsün cansız yüzeylerde maksimum yaşam süresi hesaplamak için uygun ısı ve nem ayarlanarak yapılmıştır. Ayrıca koronavirüsün cansız yüzeyde uzun süre kalabilse dahi bulaşma özelliğini belli bir süre sonra kaybedeceğini unutmamak gerekir. Bu da ellerin yıkanmasının virüsten korunmada çok etkin bir yöntem olduğunu gösteriyor” dedi.

 

‘Marketten getirilen poşetler muhafaza edilmemeli’

 

Yurttaşların salgın süresince alışverişlerde alması gereken önlemleri sıralayan Evin, salgın sürecinde markete giderken alınması gereken birincil önlemin maske takılması olduğunu dile getirdi. Evin, şu uyarılarda bulundu: “Alışveriş esnasında sosyal mesafeye dikkat etmek alışverişi en kısa sürede tamamlayıp marketten ayrılmak önemlidir. Alışveriş sonrası alınan ürünler 3-6 saat açık havada bekletilmeli ya da plastik, cam veya metal ambalajlar çamaşır sulu suyla silinmeli akabinde kurumaya bırakılmalıdır. Ambalajsız sebze ve meyvenin akan suyun altında yıkanıp kurumaya bırakılması gerekmektedir. Marketten getirilen poşetler daha sonra kullanmak üzere muhafaza edilmemeli; poşete ve ambalajlara dokunduktan sonra eller sabunla yıkanmalıdır. Virüsün buzdolabında ve buzlukta normalden uzun süre yaşadığına ve hastalık yapıcı özelliğini koruduğunda dair herhangi bir bilgi mevcut değildir. Teorik ve kimi kanıtlanmamış sansasyonel, bilimsel gerçeklikten uzak bilgilere itibar edilmemelidir.”

 

‘Market çalışanları mutlaka maske ve yüz siperi kullanmalı’

 

Evin, çalışanların karşı karşıya bulunduğu riske de işaret etti. İşverenin, çalışanlarının sağlığını korumakla yükümlü olduğunu vurgulayan Evin, market çalışanlarının kullanması gereken maske, siperlik, dezenfektanlar gibi kişisel koruyucu ekipmanların işveren tarafından sağlanması gerektiğine dikkat çekti. Market çalışanlarının mutlaka maske ve yüz siperi kullanması gerektiğini kaydeden Evin, “Sık sık ellerini yıkamalılar. Molalarda, yemek aralarında çalışma arkadaşlarıyla sosyal mesafenin korunmasına dikkat etmeliler ve her moladan önce ve mola bitiminde el yıkamayı unutmamalıdırlar. Tuvalet, yemekhane gibi ortak kullanım alanlarında hijyen kurallarına dikkat etmeliler” dedi.

 

Mağazalara alışveriş için gelenler için mağaza çalışanlarına önemli görevler düştüğünü söyleyen Evin, şöyle devam etti: “Mağaza giriş ve çıkışlarında müşterilerin el dezenfektanı ile el temizliği yapması ve maske takması konusunda gerekli uyarılar yine market çalışanı tarafından yapılmalıdır. Özellikle sık kullanılan market kasası, POS cihazı vb. cihazlar çalışmaya başlamadan, gün içerisinde ve çalışma sonrasında temizlenmelidir. Mağaza belirli aralıklarla havalandırılmalıdır. Market çalışanı, koronavirüse bağlı hastalık şüphesi durumunda ise kesinlikle mağaza ortamına girmemeli ve varsa işyeri hekimini bilgilendirmeli gereğinde en yakın sağlık kuruluşuna başvurmalıdır.”

 

‘Çiğ yiyecekler hazır alınmamalı evde hazırlanmalı’

 

Pandemi sürecinde güvenli yerlerden alışveriş yapılması gerektiğini dile getiren Evin, üretim, dağıtım ve depolama aşamalarının çok önemli olduğunu söyledi. Evin, “Bunlara dikkat eden yerlerden alışveriş yapılmalıdır. Pişmiş gıda alınacaksa pişmiş ve paketlenmiş gıdalar alınmalıdır. Çiğ yiyecekler hazır alınmamalı evde hazırlanmalıdır. Alınan ürünlerin poşeti çöpe atılmalı ve eller yeniden yıkanmalıdır. Çiğ meyve ve sebzeler yıkandıktan sonra buzdolabına konmalıdır. Ayrıca buzdolabının üst raflarında pişmiş yiyeceklerin alt raflarında ise çiğ yiyeceklerin olmasına dikkat edilmelidir. Gıda hazırlığı yapılırken ise önce eller sabunla yıkanmalı. Yenilecek yiyecekler hazırlanıp akan suyun altında yıkanmalı ve çöpü ayırılmalıdır. Bu süreçte herhangi bir dezenfektan madde kullanılmasına gerek yoktur. Yiyecek hazırlanan tezgah ve araç gereçler temizlenmelidir. Eller tekrar sabunla yıkanmalıdır.  Son olarak tekrar belirtmek istiyorum. Koronavirüsün en önemli bulaş yolu damlacıktır. Sosyal izolasyona ve el temizliğine dikkat ederek virüsün bulaşını yavaşlatmak bizim elimizde” ifadelerini kullandı.