Gülistan Gülmüş

 

DÊRSİM – Perî’de seçimleri halkın iradesine iki defa kayyım atayan AKP kazandı. Perî’de DEM Parti’nin seçim çalışmalarını sürdürdüğü her yerde kadınlar, “DEM’e vermek istiyoruz ama eşimiz engel oluyor” sözlerini kullandı. Perî’deki oylamayı sadece bölgenin yarısından fazlasını oluşturan kadınlar kullansaydı sonuç nasıl olurdu?

 

Yüksek Seçim Kurulu’nun(YSK), 31 Mart’ta gerçekleşen seçimde iptal kararı aldığı ilçe ve beldelerdeki seçimler 2 Haziran’da yenilendi. Kurdistan ve Türkiye’de 3 ilçe, 4 beldede seçmen yeniden sandıklara gitti. Seçimin yenilendiği yerlerden biri de Dêrsim’in Mazgêrd (Mazgirt) ilçesine bağlı Perî beldesi oldu. Perî’de yapılan seçimleri resmi olmayan sonuçlara göre AKP kazandı. Perî’de aday gösteren partiler olan Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) ve CHP seçim çalışmaları yürütürken, neden AKP’nin sadece seçim aracındaki uzun aralıklı anasonları duyuluyordu? AKP hiçbir seçim çalışması yapmadığı halde yüksek bir oranla Perî’de seçimleri nasıl kazandı?

 

CHP’nin provokasyonları

 

Kamuoyu önünde ya da basında çok tartışılmasa da özellikle Kurdistan’da etik boyutu eleştiri konusu olabilecek çokça pratikle karşılaşılıyor. Bunların Perî’deki son seçim sürecinde de yaşandığını söyleyebiliriz. DEM Parti’nin seçim çalışmalarını yürüttüğü Perî’de kapısını çaldığı her yurttaştan duyulan ilk şey, “CHP’liler bize, ‘DEM kazanırsa kayyım atanır’ diyorlar, bizim de kafamız karıştı” sözleri oldu. Partililer tarafından “provokasyon” olarak tanımlanan bu yaklaşım, Perîlilerin zihninde yer edindi. Evlerine, bahçelerine konuk olduğumuz, sokakta karşılaştığımız kişilere “Ne düşünüyorsunuz” diye sorduğumuzda, “Biz bu defa CHP’ye vereceğiz, kayyım atanabilir” sözleri ile sıklıkla karşılaştık.

 

DEM Parti çalışmaları süresi boyunca artık kayyım atanamayacağı, bunun en büyük örneğinin Wan’da halkın gösterdiği tepki ile ortaya çıktığı noktasında ikna etti. Ancak bu defa da DEM Parti yurttaşlarla konuştuğunda yurttaşların, “CHP’liler bize, ‘DEM Parti oyları bölüyor. Bu da AKP’nin işine yarar’ diyorlar” sözlerine tanıklık ettik. Yani projelere değil, partilerin birbirleri üzerinden manipülasyonlarıyla dolu bir seçim süreci geçti Perî’de…

 

AKP’nin 30 bin lirayla satın aldığı oylar

 

Diğer yandan Perî’nin AKP’li belediye başkan adayının seçim çalışmaları boyunca görünmemesi dikkatlerden kaçmadı. DEM Parti ve CHP çoğu kez karşılaşırken AKP’li aday neredeydi, neden bir çalışma yürütmedi? Onun yerine seçime yalnızca birkaç gün kala görülen anons aracının uzun aralıklarla yaptığı çağrılar da neydi… Yine DEM Parti’nin halk ile temas kurduğu süreçlerde halkın AKP’li aday için, “Herkese 30 bin TL’lik kartlar karşılığında oy vermeleri konusunda pazarlık ediyorlar. 30 bin TL’yi alan halkın oyu gerçekten verip vermediğini anlamak için ise oy kullandıklarına dair fotoğraf çekmeleri istenmiş” ifadelerine şahit olduk. Nihayetinde AKP, seçimden 644 oy ile kazanarak çıktı.

 

Küçük devletler olan erkekler

 

DEM Parti’nin seçim çalışmaları kapsamında ev ziyaretlerine gazeteci olarak dahil oldum. Çünkü ikinci seçim öncesi halkın tercihinin ne olacağını ve eğilimi merak ediyordum. Bu ziyaretlerden biri de bir köyün muhtarının evine oldu. Eve gittiğimizde muhtar yoktu ancak eşi evdeydi. Muhtar gelene kadar eşi ile sohbet eden DEM Partililer kadına fikrini sorduklarında, “DEM Parti’ye artık kayyım atanmaz, Wan güzel bir örnek oldu” derken, “Hem DEM kazanırsa kadınlar için istihdam sağlar, daha önce de kadınlara her alanda imkanlar sunmuşlardı” dedi. Az sonra muhtar geldiğinde DEM Partililer onun da görüşünü almak istedi. Muhtar da “Evet Orhan başkan burada başkanken her şey yolundaydı ancak kayyım atayacaklar. Ben halk ile yüz göz olmak istemiyorum. Halk bütün eksikler için benden hesap soruyor” yanıtını verdi.

 

Sadece kadınlar oy kullansaydı ne olurdu?

 

Perî’de yukarıda saydığımız bütün provokasyon, hileli çalışmalar seçim günü de herhangi bir ihlalin yaşanmaması sonucunu doğurdu. Çünkü ihlalin en büyüğü seçimden önce zaten yapıldı. Perî’de seçim çalışmaları boyunca yapılan ev ziyaretleri, normal sohbetler ve alınan röportajlar kısacası seçim çalışmaları boyunca kadınlarla kurulan temasların hepsinde kadınların oy vermek istediği tek parti DEM Parti oldu. Kadınlar oy vermemeleri durumunda neden olarak ise “Eşim ne derse onu yapacağız”, “Eşim bu defa buna vermem konusunda baskı yapıyor”, “Evet orası öyle ancak eşimden habersiz yapamam”, “Wan kazandı (burada gözleri ışıldıyor), DEM de kazanır ama eşimi nasıl ikna edebilirim”, “Onunla yüz göz olamam” ifadelerini kullandı. Görüşünü sorduğumuz kadınların neredeyse tamamı DEM Parti’ye oy vermek istediğini paylaşırken, bunu da “Ne güzel eşbaşkanlık sistemi var, kadınlara hak tanınıyor” sözleriyle açıkladı. Eğer Perî’de seçimlerde sadece kadınlar kullansaydı, belki de sonuç farklı olacaktı. Bunu da Perîli kadınlar şöyle dile getirdi: “Erkekler zaten yurtdışına gidiyor, burada neden sadece kadınlar söz sahibi değil.”

 

DEM Parti’nin Perî’deki çalışmalarına dair

 

Perîli halkın aslında DEM Parti’ye yoğun bir sempatisi olduğunu, “DEM Parti’yi istiyoruz ama kayyımdan korkuyoruz” söylemlerinden görmek mümkündü. O açıdan aslında DEM Partili adayların belediye seçimlerini çok daha rahat kazanabilmesi gerekirken, sonuç AKP’nin lehine oldu. Belki de bu noktada nedenleri sorgulamak gerekiyor. Perî’ye seçim odaklı mı bakılıyor, yoksa demokratik, eşit bir yerel yönetim modelini inşa amaçlı mı…