Şehriban Aslan

 

AMED – Kürtlerin kazandığı belediyelere 2016 ve 2019 yılında kayyım atanırken Kürtler, 2024 yerel seçimlerinde bir kez daha belediyelerini geri aldı. Belediyelerin kazanılmasının ardından kayyımların yürüttüğü kirli politikalar ve halka harcanmayan milyon lira borç mirası ortaya çıkıyor.

 

Demokratik Bölgeler Partisi (DBP) ve Halkların Demokratik Partisi’nin (HDP) 2014 ve 2019 yerel seçimlerinde kazandığı belediyeler, her iki dönem de İçişleri Bakanlığı tarafından kayyımlar atanarak gasp edildi. İradesi gasp edilen halklar 31 Mart 2024 tarihinde yapılan yerel seçimlerde tercihini Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi’nden (DEM Parti) yana kullanırken 79 belediye DEM Parti yönetimine geçti. Belediyelerini geri alan halklar, kayyımların kendilerine bıraktığı tahribatı ve toplum düşmanı politikalarını bir kez daha gözler önüne serdi. Ancak bunca yolsuzluğa ve usulsüzlüğe rağmen kayyım atamaları bir kez daha gündemde…

 

Her dönemde olduğu gibi kadınlar yine hedefte

 

İlk olarak 2016 yılında Olağanüstü hal (OHAL) uygulamaları çerçevesinde Kanun Hükmünde Kararnameler (KHK) çıkartılarak belediyelere kayyım atandı. 11 Eylül 2016 tarihi itibariyle DBP’nin 3 büyükşehir, 10 il, 63 ilçe ve 22 belde olmak üzere toplam 95 belediyesine kayyım atandı. Kayyım atanmasıyla onlarca belediye eşbaşkanı, belediye meclis üyeleri, il genel meclis üyeleri gözaltına alınıp tutuklanarak görevinden uzaklaştırıldı. İlk icraatlarından biri kadın derneklerini, kurumlarını ve kadın sığınma evlerini kapatmak olan kayyımlar, bununla da kalmayıp kadınlar için hayati önem taşıyan dosyalara da el koydu. Kayyım yönetiminde kurumlar işlevsiz bırakıldığı gibi can güvenliği sağlanmayan kadınların bilgileri yakınlarına verildi. Kayyımlar yine Amed, Wan ve Mêrdîn’de kadın politikaları daire başkanlıklarının yanı sıra il ve ilçelerdeki kadın müdürlükleri ile kurumlarına erkekleri atadı.

 

‘Alo şiddet’ hattı kapatıldı

 

Atanan kayyımlar Wan, Amed’in Rêzan (Bağlar) ve Mersin’in Akdeniz belediyesine bağlı 4 kadın sığınma evini kapatırken; yerelde şiddet gören ve katledilmekle karşı karşıya kalan kadınlar alternatifsiz bırakıldı. Yine kadına yönelik şiddeti önlemek amacıyla Amed Büyükşehir Belediyesi’nin kurduğu “Alo Şiddet Hattı” da kapatılarak kadınlar şiddet sarmalında terk edildi.

 

Toplum düşmanı politikalar

 

Ekonomik açıdan zorlanan kadınlar için açılan çamaşır evleri ve tandır evleri gibi yerler de kapatıldı. Kapatılan bu iki yer aslında kadınlar için hem ekonomik anlamda hem de sosyal ve psikolojik anlamda büyük destek sağlıyordu. Kadın istihdamı için il ve ilçelerde açılan pazarlar, organik üretimin yapıldığı seralar, kadın parkları, kadın dinlenme alanları, spor tesisleri de kapatılan kurumlar arasında yerini aldı. Ayrıca aileler ve çocuklar için büyük önem taşıyan çocuk kreşleri ve Kürtçe dil eğitimi verilen “Zarokistan” kapatıldı. Kayyımlar kreşleri de tarikatlara ya da diyanete teslim ederek Kur’an kurslarına çevirdi.

 

Kayyımın değişmeyen icraatları

 

2019 yılında yapılan yerel seçimlerde halk, kayyım atanan iradesini tekrar seçti. 3 büyükşehir, 5 il, 45 ilçe ve 12 belde belediyesi olmak üzere toplam 65 belediye kazanan HDP’nin elinde sadece 6 belediye kaldı. Kayyımlar 2016 yılında kadınlara ve Kürtlere olan düşmanlığını 2019 yılında da devam ettirdi.

 

Bu süreçte kayyımlar tarafından kapatılan ve işlevsiz bırakılan kadın kurum ve derneklerinin isimleri şu şekilde: Amed Büyükşehir Belediye Başkanlığı Kadın Sorunlarını Araştırma ve Uygulama Merkezi (DİKASUM), Peyas (Kayapınar) Belediyesi Ekin Ceren Kadın Merkezi, Sûr Belediyesi Amîda Jîn Kadın Merkezi, Yenişehir Belediyesi Roza Kadın Merkezi, Çinar Belediyesi Jînwar Kadın Merkezi, Farqîn (Silvan) Belediyesi Meya Kadın Merkezi, Licê Belediyesi Nujiyan Kadın Merkezi, Pasûr (Kulp) Belediyesi Zozan Eren Kadın Merkezi, Hêne (Hani) Belediyesi Kadın Merkezi, Bismil Belediyesi Nujin Kadın Merkezi, Êlih (Batman) Belediyesi Selis Kadın Merkezi, Hêvî Kadın Atölyesi, Bedlîs Belediyesi Dilan Kadın Merkezi, Mêrdîn Büyükşehir Belediyesi Arin Kadın Merkezi, Qoser (Kızıltepe) Belediyesi Nuda Kadın Merkezi, Nisêbîn Belediyesi Gûlşilav Kadın Merkezi, Şemrex (Mazıdağı) Belediyesi Rewşen Kadın Merkezi, Kerboran (Dargeçit) Belediyesi Çiçek Kadın Merkezi, Dêrik Belediyesi Peljîn Kadın Merkezi, Şirnex Belediyesi Zahide Kadın Merkezi, Cizîr Belediyesi Sitiya Zîn Kadın Merkezi, Silopiya Belediyesi Viyan Kadın Merkezi, Wêranşar (Viranşehir) Belediyesi Berjîn Amara Kadın Merkezi, Xelfetî (Halfeti) Belediyesi Sara Kadın Merkezi, Wan Büyükşehir Belediyesi Rojin Kadın Yaşam Merkezi, İpekyolu Belediyesi Maya Kadın Yaşam Merkezi, Erdîş Belediyesi Kadın Destek Evi, Miks (Bahçesaray) Belediyesi Kadın Yaşam Merkezi, Colemêrg (Hakkâri) Belediyesi Binevş Kadın Merkezi, Çelê (Çukurca) Belediyesi Bervar Kadın Merkezi, Şemzînan (Şemdinli) Belediyesi Nujîn Kadın Merkezi, Bazîd (Doğubayazıt) Belediyesi Sema Yüce Kadın Merkezi, Sêrt Belediyesi Berfin Kadın Merkezi, Hawêl (Baykan) Belediyesi Arîn Kadın Danışma Merkezi, Gimgim (Varto) Belediyesi Savuşka Kadın Merkezi, Dersim Belediyesi Kadın Yaşam Merkezi ve Akdeniz Belediyesi İştar Kadın Merkezi.

 

Yine 2016 ve 2019 yıllarında atanan kayyımların erkek müdür atadığı kadın merkezleri ve kapatılan kadın alanlarına dair pratikleri şöyle:

 

* Mêrdîn (Mardin) Büyükşehir Belediyesi Kadın Daire Başkanı görevden alınıp memurluktan men edildi.

 

* Mêrdîn Büyükşehir Belediyesi Kadın ve Gençlik Daire Başkanlığı’na bir erkek müdür atandı.

 

* Mêrdîn Büyükşehir Belediyesi Alo Şiddet Hattı kapatıldı. Kadın Semt Pazarı’nın kurulması için yapılan çalışmalar durduruldu.

 

* Gûlşilav Kadın Merkezi boşaltılarak işlevsizleştirildi, çeşitli kurslar açıldı.

 

* Êlih (Batman) Belediyesi Kadın ve Aile Hizmetleri Müdürlüğü’ne ilk olarak bir erkek müdür atandı, ancak kamuoyunun tepkisinden sonra bir kadın müdür atandı. Selis Kadın Danışma Merkezi’nde görevli sosyolog, Park ve Bahçeler Müdürlüğü’nde görevlendirildi. Danışma merkezinin faaliyetleri durduruldu.

 

* Amed Büyükşehir Belediyesi’ne atanan kayyımın talimatıyla kentin takımı Amedspor’un kadın futbolcularına ve altyapısına tahsis edilen servis aracına el konuldu.

 

* Sûr Kadın Danışmanlık Merkezi, 20 Kasım 2019’da Amîda Jîn Kadın Danışmanlık Merkezi adıyla yeniden açıldı. Ancak 21 Aralık 2019’da Sûr Belediyesi’ne atanan kayyım bir gün sonra merkezin kadın sorumlusunu görevden uzaklaştırarak yerine erkek atadı.

 

* Bismil’de belediyeye ait yaklaşık 200 dönüm ekilebilir bağ, bahçe alanında üretim yapan ve yaklaşık 50 ailenin geçimini sağlayan kadın kooperatifi kapatıldı.

 

* Sêrt Belediyesi bünyesinde açılan Berfin Kadın Danışmanlık Merkezi ve Kadın Yaşam Merkezi kayyım tarafından işlevsizleştirildi, kadın çalışanların görev yerleri değiştirildi.

 

* Wan’da, Kadın Politikaları Daire Başkanlığı’nda çalışan birim müdürü ile birlikte 11 kadın çalışan açığa alındı.

 

* Amed’de Kadın Politikaları Daire Başkanı gözaltına alınarak görevden uzaklaştırıldı, kadın çalışanların birçoğu görevden alındı.

 

* Wan’ın Erdîş (Erciş) Belediyesi Kadın Politikalar Müdürlüğü bünyesinde faaliyet yürüten Kadın Yaşam Merkezi kapatıldı.

 

* Qelqelî (Özalp) Belediyesi’nde kadınların istihdamı amacı ile kurulan iki seranın çalışmaları durduruldu. Çilkezî (Kırkörük) Kadın Kültür Merkezi kapatıldı.

 

* Sêrt Belediyesi tarafından kadınların organik tarım yapmaları için verilen 20 dönümlük ekili araziyi, kayyım kendi çalışmaları gibi basına sundu.

 

* Wan’ın (Van) Bêgirî (Muradiye) Belediyesi bünyesinde kurulan Ayşe Şan Kadın Kütüphanesi ve Konukevi kapatıldı.

 

* Erzirom (Erzurum) Gogsî (Karayazı) Belediyesi Kadın Dinlenme Evi işlevsiz hale getirildi.

 

* Qers (Kars) Belediyesi’nde kadın emeğini görünür kılmak amacıyla açılan Mor Cafe’nin ismi Turkuaz Kafe; Mor Hat’ın ismi ise Kadın Dayanışma Hattı olarak değiştirildi.

 

Belediyelerini geri alan halk belediyelere akın etti

 

2016 yılından bu yana sistematik olarak uygulanan kayyım eliyle gasplar, halk değil rant belediyeciliğini beraberinde getirdi. 8 yıldır Kurdistan’daki halklara, kadınlara dönük geliştirilen, Kürtçeyi yok sayan kayyım politikalarına karşı halklar, 31 Mart’ta yapılan yerel seçimler için sandık başına gitti. DEM Parti adıyla “demokratik, ekolojik ve kadın özgürlükçü paradigma” ile seçime giden Kürt siyaseti, Kurdistan’da belediyelerini kayyımdan tekrar geri aldı. DEM Parti 2024 seçimlerinde 79 belediyeyi kazandı.

 

Eşbaşkanlar hizmet için kolları sıvadı

 

DEM Partili belediyelerin “halk odaklı” yönetim anlayışı, eşbaşkanların mazbatalarını aldığı ilk günden bu yana halkın belediyelere akın etmesiyle bir kez daha kendini gösterdi. 7’den 70’e belediyelere akın eden halk, zılgıtlar ile giriş yaparak belediyenin kendilerinin olduğunu yineledi. Belediye eşbaşkanları da mazbatalarını aldığı ilk günden bu yana kayyımın kendilerine bıraktığı borca, enkaza rağmen halka hizmet için kolları sıvadı. DEM Partili belediyeler hem dijital medya üzerinden hem de sokaklarda kurduğu stantlarda halkın talep ve önerilerini dinleyerek en iyi hizmeti sağlamaya çalışıyor.