İnsan Hakları Derneği (İHD), Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV), Türk Tabipleri Birliği (TTB), barolar, kadın dernekleri ve sivil toplum örgütleri, “26 Haziran İşkence Görenlerle Dayanışma Günü” dolayısıyla birçok kentte açıklama yaptı. 

 

İnsan Hakları Derneği (İHD), Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV) İstanbul Temsilciliği, Türk Tabipleri Birliği (TTB) İnsan Hakları Kolu İstanbul Şubesi, 26 Haziran İşkence Mağdurlarıyla Dayanışma Günü dolayısıyla İHD İstanbul Şubesi önünde basın açıklaması gerçekleştirdi. Açıklamaya İHD İstanbul Şubesi, TİHV İstanbul Temsilciliği, Türk Tabipleri Birliği (TTB) İnsan Hakları Kolu katıldı. Açıklamada “İşkencesiz dünya mümkündür” pankartı açılırken, basın metnini katılımcılar adına TİHV İstanbul Temsilcisi Ümit Efe okudu.

 

‘Türkiye’nin en başat insan hakları sorunu’

 

İşkence ve kötü muamelenin cumhuriyet tarihi boyunca sistematik bir devlet pratiği olarak varlığını koruduğunu söyleyen Ümit, “Ekonomiden toplum sağlığına, ülkenin tüm meselelerini güvenlik sorunu haline getiren mevcut siyasal iktidarın, her geçen gün daha da artan baskı ve kontrole dayalı yönetme tarzı sonucu, günümüzde tüm ülke adeta işkence mekânı haline gelmiştir. Türkiye’de işkenceye dair tespitler, mutlak yasağa ve insanlığa karşı bir suç olma vasfına rağmen işkencenin Türkiye’nin en başat insan hakları sorunu olduğunu ortaya koymaktadır” ifadelerini kullandı.

 

‘İşkence görmezden geliniyor’

 

Türkiye’de yaşanan çeşitli psikolojik ve fiziksel işkencelerin olduğunu ancak bunların görmezden gelindiğini belirten Ümit, “Özellikle son dönemde Kürtlerin yoğun yaşadığı il ve ilçelerin belediyelerine çeşitli gerekçelerle, yurttaş/seçmen iradesinin gaspına dayalı, ayrımcı, hukukun üstünlüğü ilkesine, insan hakları ve demokrasi değerlerine aykırı bir şekilde kayyum atanmasını barışçıl toplantı ve gösteriler yaparak protesto etmek isteyen çok sayıda kişi, kolluk güçlerinin müdahalesi sonucu işkence ve diğer kötü muameleye maruz kalarak gözaltına alındılar, hatta yaralandılar” dedi.

 

‘İmralı'da uygulanan izolasyonun özel biçimi kabul edilemez’

 

Cezaevlerinin işkencenin en yoğun yaşandığı yerler olduğuna dikkat çeken Ümit, “Son dönemde mimari yapısı ve gündelik uygulama rejimi ile izolasyon koşullarını daha da ağırlaştıran S ve Y Tipi ve yüksek güvenlikli yeni hapishanelerin açılması, bilhassa da Avrupa İşkencenin ve İnsanlık Dışı veya Onur Kırıcı Ceza veya Muamelenin Önlenmesi Komitesi’nin (CPT) raporlarında da yer verildiği üzere İmralı Hapishanesi’nde uygulanan izolasyonun özel biçimi kabul edilemezdir” ifadelerini kullandı.

 

Ümit, açıklamanın devamında işkencenin önlenmesi için yapılması gerekenleri ve talepleri dile getirdi. Talepler şu şekilde:

 

“*İşkencenin Türkiye’de bu boyutta olmasının en temel nedeni, işkence yasağının mutlak niteliği ile bağdaşmayan çok ciddi bir cezasızlık kültürünün varlığıdır. Her şeyden önce cezasızlık politikalarına derhal son verilmelidir.

 

*Her düzeyde yetkililer işkenceyi ve işkenceciyi öven, teşvik eden söylemlerden vazgeçmeli, uluslararası mekanizmaların tavsiyeleri doğrultusunda işkence uygulamaları kamuya açık bir şekilde kesin olarak kınanmalıdır.

 

*Gözaltı koşullarında usul güvenceleri eksiksiz olarak uygulanmalıdır.

 

*Gözaltı süreleri kısaltılmalıdır.

 

*Mevcut Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK) kaldırılmalı, BM İşkenceye Karşı Sözleşmeye ek Protokol (OPCAT) ve BM Paris Prensiplerine uygun, tümüyle bağımsız yeni bir Ulusal Önleme Mekanizması (UÖM) oluşturulmalıdır.

 

*İşkencenin belgelenmesi ve raporlandırılması bir BM belgesi olan ‘İstanbul Protokolü’ ilkelerine göre yapılmalıdır.

 

*İşkenceye ilişkin iddialar İstanbul Protokolü ışığında hızlı, etkin, tarafsız bir şekilde soruşturulmalı, bağımsız heyetlerce araştırılmalı, adli yargılama süreçlerinin her aşamasında uluslararası etik ve hukuk kurallarına uygun davranılmalıdır.

 

*Hapishaneler insan hakları, sağlık ve hukuk örgütlerinin bağımsız denetimine açılmalıdır.

 

*CPT raporlarının tümü açıklanmalı ve tüm tavsiyelere uyulmalıdır.”

 

*Cezaevi İdare ve Gözlem Kurulları’nı yürütmeye doğrudan bağımlı kılan, adeta bir mahkeme gibi hareket ederek yargı yetkisi kullanmasına yol açan tüm düzenlemeler iptal edilmelidir.

 

‘Mücadele etmeye devam edeceğiz’ 

 

Ümit son olarak şu ifadeleri kullandı: “İşkencesiz bir Türkiye ve dünyaya ulaşmayı amaçlayan kurumlar olarak, dün olduğu gibi bundan sonra da tüm örtbas etme, korkutma, susturma çabalarına karşın, başlarına geleni kader olarak kabul etmeyip, yüksek sesle haykırabilmeleri için işkence görenlerin her koşulda yanında olmaya; maruz kaldıkları işkenceyi belgeleyip raporlamaya; fiziksel ve ruhsal onarım süreçlerine destek vermeye; adalete erişimlerine yardımcı olmaya; yaşadıkları acıların bir daha asla tekrarlanmaması için cezasızlıkla mücadele etmeye devam edeceğiz.”

 

Wan Emek ve Demokrasi Platformu, İşkence Görenlerle Dayanışma Günü dolayısıyla basın açıklaması düzenledi. Sanat Sokağı’nda düzenlenen basın açıklamasında, "Küresel insanı krize karşı insan hakları değerlerine sahip çıkıyor, işkenceye hayır diyoruz" pankartı taşındı. Açıklamayı THİV Wan Temsilcisi Sevim Çiçek okudu. 

 

'Hapishanelerde 2015’ten bu yana işkence arttı'

 

Türkiye’de hapishaneler, her dönem işkence ve diğer kötü muamele uygulamalarının yoğun olarak yaşandığı mekânlar olduğunu söyleyen Sevim, "Özellikle de 2015 Temmuz’unda Türkiye’nin yeniden çatışma ortamına girmesiyle başlayan, ardından OHAL ilan edilmesiyle devam ederek günümüze varan süreçte hapishanelerde işkence ve diğer kötü muamele uygulamalarında ileri düzeyde artışlar yaşanmaktadır" dedi.

 

'Hapishanelerde izolasyon kabul edilemez'

 

Sevim, "Hapsetmenin doğası başlı başına acı veren travmatik bir süreçtir. Hapsedilen kişiler ayrıca bir cezalandırmaya tabi tutulamaz. Mahpusların fiziksel ve psikolojik bütünlüklerinin ciddi şekilde zarar görmesine neden olan tek kişi ya da küçük grup izolasyonu uygulamaları ise işkence ve diğer kötü muamele niteliğinde bir cezalandırmadır. Son dönemde mimari yapısı ve gündelik uygulama rejimi ile izolasyon koşullarını daha da ağırlaştıran S tipi, Y tipi ve Yüksek Güvenlikli yeni hapishanelerin açılması, bilhassa da Avrupa İşkencenin ve insanlık dışı veya onur Kırıcı Ceza veya Muamelenin Önlenmesi Komitesi’nin (CPT) raporlarında da yer verildiği üzere İmralı Hapishanesinde uygulanan izolasyonun özel biçimi kabul edilemezdir" ifadelerini kullandı. 

 

'İşkenceyi önleyin!'

 

"Endişe verici bu gerçeklik uluslararası önleme mekanizmalarının ve insan hakları kurumlarının raporlarına da yansımaktadır" sözlerine dikkat çeken Sevim, "Ne var ki, Anayasa başta olmak üzere hiçbir kural ve normla kendine sınırlandırmak istemeyen siyasal iktidar, uluslararası mekanizmaları, onların yaptığı eleştiri ve uyarıları dikkate almamakta, işkenceyi önlemeye yönelik iyileştirmeleri yapmamaktadır. Aksine, mevzuatta işkence yasağının mutlak niteliğine aykırı düzenleme ve değişiklikler yaparak cezasızlığı 'güvence' altına almaya çalışmakta, ihlalleri görünür kılmaya çalışan insan hakları savunucularına yönelttiği tehdit ve tacizlerle işkenceye karşı mücadeleyi engelleyebileceğini düşünmektedir" diye konuştu.

 

"İnsanlık onuru işkenceyi yenecek", "Kayyımlar gidecek halk gelecek " sloganları ardından açıklama son buldu.