STENBOL - Aktîvîsta TJA'yê Ayşe Aksoy tekez kir ku dadgerî sûcdaran bi bêcezatiyê xelat dike û got, "Hemû mafên jinan ji holê tên rakirin û tenê qanûnên bi zihniyeta mêran têne bicîhanîn."

 

Polîtîkayên dewletê yên derbarê nasnameya jinan de, rakirina qanûnên parastinê yên derbarê jinan de û bêcezatiya sûcdaran mafê jiyanê yê jinan her ku diçe xeternaktir dike. Li gorî daneyên ku ajansa me ji nûçeyên çapemeniyê berhev kiriye, di meha Tîrmehê de 28 jin û sê zarok hatine kuştin û 25 jinan di bin şert û mercên gumanbar de jiyana xwe ji dest dane. Ayşe Aksoy, çalakvana Tevgera Jinên Azad (TJA), li ser zêdebûna şîdeta li dijî jinan şîrove kir.

 

'Zagon li gorî hişmendiya mêran têne çêkirin'

 

Ayşe Aksoy diyar kir ku newekheviya zayendî sedema sereke ya kuştina jinan li Kurdistan û Tirkiyeyê ye û polîtîkayên şer yek ji wan sedeman e. Ayşe Aksoy got, "Şer pir caran li ser laşê jinan û keda jinan têne kirin. Sedema herî bingehîn a kuştina jinan bêcezahiştina sûcdaran a ji hêla dadweriyê ve ye. Qanûn li gorî hişmendiya mêran têne çêkirin. Hemî qanûnên ku jinan diparêzin nayên bicihanîn û tenê yên ku hişmendiya mêran diparêzin, têne bicîhanîn. Polîs, dozger û dadwerên welêt, hemî bi hev re dixebitin da ku kuştina jinan rewa bikin û cezayên sûcdaran li ser bingeha hincetên wekî tevgera baş kêm bikin, ev jî dibin sedema kuştina jinan. Sûcdar bi bêcezahiştinê têne xelat kirin. Ji sûcdar re tê gotin ku ew ê her çi dibe bila bibe neyên cezakirin û dû re mêr, bi wêrekî hîn bêtir tevdigerin. Ev jî dibe sedema zêdebûna kuştina jinan."

 

'Qurbanî têne sûcdarkirin û sûcdar têne beraetkirin'

 

Ayşe Aksoy diyar kir ku bidawîanîna kuştina jinan dikare bi wekheviya zayendî pêk were û diyar kir ku newekheviya zayendî ne tenê pirsgirêkek jinan e, lê pirsgirêkek tevahiya civakê ye. Ayşe Aksoy got, "Ev pirsgirêkek mafên mirovan e û hebûna vê pirsgirêkê binpêkirina mafên mirovan e. Yek ji wan jî vekişîna hikûmetê ya ji Peymana Stenbolê ye. Divê qanûnek nû ji bo parastina jin û zarokan çêbiba. Nêzîkî salekê di ser mirina Rojîn Kabaîş re derbas bû. Xwendekarek zanîngehê hate kuştin. Nêzîkî salek e ku sûcdar nehatine dîtin. Tevî testên DNA'yê yên vê dawiyê DNAya du mêrên cûda nîşan didin jî, hîn tiştek nehatiye kirin. Ev ji ber ku dadwerî bûye parêzvanê sûcdaran. Em di civakekê de dijîn ku qurbanî têne sûcdarkirin û sûcdar têne beraetkirin. Divê medya di vî warî de kuştinên jinan rewa neke an jî sîstematîk neke. Divê dezgehên medyayê yên ku jinan sûcdar dikin jî werin cezakirin."

 

'Divê tevahiya civakê li dijî vê pirsgirêkê raweste'

 

Ayşe Aksoy bal kişand ser rol û mîsyona girîng a jinan a di Pêvajoya Aştî û Civaka Demokratîk de û girîngiya rêxistinbûnê destnîşan kir. Ayşe Aksoy got, "Rêxistinkirina jinan tê wateya parastina xwe ya jinan. Dema ku komeke rêxistinkirî ya jinan hebe, parastina jinan dê bi hêz were damezrandin. Deh sal berê, di Tebaxê de, dema ku Gerîlaya YJA Starê Ekin Wan jiyana xwe ji dest da, bedena wê hat teşhîrkirin. Vê yekê jî nîşan da ku Tirkiyeyê çawa polîtîkayeke şer li dijî laşên jinan pêş xistiye. Em hewl didin ku bigihîjin her jinên  di civakê de. Wek jin, em li her derê di bin şert û mercên newekhev û neheq de şer dikin. Em atolyeyên li ser kuştina jinan li dar dixin. Em bi jinan re di bin van atolyeyan de tên cem hev. Em ê li dijî kuştina jinan xwe birêxistin bikin. Divê komkujiyên sîstematîk ên li ser jinan neyên paşguh kirin. Ev pirsgirêk pirsgirêka tevahiya civakê ye. Ne pirsgirêkek e ku tenê jinan eleqedar dike. Divê tevahiya civakê li dijî vê pirsgirêkê raweste."