HABER MERKEZİ - Afganistan Gazeteciler Merkezi’nin yıllık raporuna göre Taliban yönetimi altında gazetecilere yönelik gözaltı, tehdit ve sansür artarken, ihlal sayısı bir yılda yüzde 13 yükseldi; kadın gazeteciler ise baskıların başlıca hedefi oldu.

 

Afganistan Gazeteciler Merkezi (AFJC), yayımladığı yıllık raporunda, 2025 yılı boyunca basın özgürlüğüne yönelik 205 ihlal kaydedildiğini açıkladı. Bu ihlaller; gözaltılar, tehditler, sansür, medya kuruluşlarının kapatılması ve medya üzerindeki baskılarla bağlantılı en az iki kişinin yaşamını yitirmesini de kapsıyor. Rapora göre, toplam ihlal sayısı bir önceki yıla kıyasla yaklaşık yüzde 13 artış gösterdi.

AFJC, 2025’te onlarca gazetecinin tehdit edildiğini, tacize uğradığını ya da geçici olarak gözaltına alındığını; çok sayıda yerel medya kuruluşunun ise süresiz olarak faaliyetlerini durdurmak zorunda kaldığını belirtti.

 

Sistematik baskı devam ediyor

 

Raporda ve uluslararası gözlemcilerin değerlendirmelerinde, Taliban yönetiminin siyasi ve ekonomik haberlerin yayımlanmasını sınırlamak amacıyla kapsamlı politikalar uyguladığı ifade ediliyor. Bu uygulamalar arasında yerel televizyonlarda siyasi programların kapatılması, kadınlara ait radyoların askıya alınması, gazetecileri susturmak için gözaltıların ve yayımlanan “zorla alınmış itirafların” kullanılması yer alıyor. Basın özgürlüğü savunucusu kuruluşlar, bu adımları “sistematik baskının” ve tek sesli bir anlatı oluşturma çabasının göstergesi olarak değerlendiriyor.

 

Kadın gazeteciler hedefte

 

Afganistan Gazeteciler Merkezi’nin raporu ve yerel medya incelemeleri, kadın gazetecilerin özellikle ayrımcı politikaların hedefinde olduğunu ortaya koyuyor. İdari baskılar, toplu alanlarda haber yapma yasakları, programların askıya alınması ve doğrudan tehditlerin özellikle azınlık mensubu ve kadın gazetecilere yöneldiği belirtiliyor. Medya aktivistleri, bu baskıların yaygın otosansüre, bazı gazetecilerin ülkeden kaçmasına ya da sürgüne gitmesine ve haber merkezlerinde kadınların varlığının ciddi biçimde azalmasına yol açtığını ifade ediyor.

 

Sürgündeki gazeteciler tehdit altında

 

Afganistan dışından yayın yapan muhalif ve yabancı medya kuruluşları hem ülkedeki hem de sürgündeki gazetecilerin hala baskı ve tehdit altında olduğunu, birçok bağımsız muhabirin özgürce çalışamadığını bildiriyor. Gazetecileri korumayı amaçlayan kuruluşlar, iç haber kaynaklarının kapatılmasının ve kadın gazetecilerin hedef alınmasının yalnızca bireysel hakları ihlal etmekle kalmadığını, aynı zamanda bağımsız habercilik ve kamusal denetimi yapısal olarak zayıflattığını vurguluyor.

 

‘Gazetecilerin güvenliği sağlanmalı’

 

Uluslararası tepkiler ise raporlar ve çağrılar yoluyla sürüyor. Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) ve Gazetecileri Koruma Komitesi (CPJ) gibi kuruluşlar, keyfi gözaltıların sona erdirilmesini, “zorla alınmış itirafların” yayımlanmasına son verilmesini ve gazetecilerin güvenliğinin sağlanmasını talep etti. Ayrıca ev sahibi ülkeler ve uluslararası topluma, bağımsız medya ile sürgündeki gazetecilere destek verme çağrısı yapıldı.

 

AFJC, gazetecilere yönelik gözaltıların ve tacizin derhal durdurulmasını, yayın kısıtlamalarının kaldırılmasını, “zorla itiraf” uygulamalarına son verilmesini ve kadınların medyaya eşit erişiminin güvence altına alınmasını talep etti. Kurum ayrıca, Afganistan’daki bağımsız medyanın tamamen çökmesini önlemek için uluslararası kuruluşlardan bağımsız medyaya yönelik hedefli yardımların ve sürgündeki gazetecilere yönelik destek mekanizmalarının artırılmasını istedi.