"Rola bingehîn, a parastina şoreşa Rojava ku şoreşa jinê ye, dikeve ser milê jin û jinên ciwan. Ji ber vê yekê jinên ciwan xwe birêxistin dikin da ku bibin mirovên bihêz, bi biryar, bi coş û dijwar ku dikarin hemû pirsgirêkên ku li pêşiya wan û pêşketina wan asteng dikin çareser bikin."

 

Medya V.

 

Di sala yazdemîn a şoreşa Rojava de ev pirs derdikeve pêş: Rola ciwanan di parastin û parastina destkeftiyên şoreşê de çi ye? Rola ciwanan di pêşxistina şoreşê û belavbûna wê li cîhanê çi ye? Berxwedan û şoreşa di qada Kurdistan û Sûriyê de herî zêde bandor li ser ciwanan kiriye û dînamîka guhertin û pêşketinê ji bo her rewşek şoreşgerî pêk tîne. Ciwanan ev çand û ruhê şoreşgerî ji ku anîn? Dîroka berxwedana tevgera azadiyê û dîroka gelê Kurd bi giştî bandorek kûr li felsefeya jiyanê, şoreş, têkoşîn û meylên şoreşgerî yên cîhanê kiriye. Di şoreşa Rojava de, tevî plansazkirin û şert û mercên dijwar, bilindbûn û berdewamiya têkoşîna azadiyê bi awayekî zelal derket holê. Îro Gelê Kurd bi taybet ciwanan nîşanî cîhanê da ku xwedî şiyana jiyan û vejînê ye û li Sûriyê û tevahiya Rojhilata Navîn berpirsyariya xwe ya guhertinê hilgirtiye ser milê xwe. 

 

Şoreşa Rojava dîroka mirovahiyê ji nû ve dinivîse, dibe şoreşa serdemê. Şoreşa Rojava ku çarenûsa trajîk-dramatîk a Gelê Kurd guhert, ji bo azadiya gelên Kurdistanê dîrokeke nû temsîl dike. 

 

Ciwan ruh, coş, moral, enerjiya bêdawî û estetîka jiyanê ye. Şoreşa ciwanan bêdawî û bêsînor e. Lewma erka parastina şoreşa Rojava dikeve ser milê ciwanan. Ciwan ji bo parastina azadiya xwe di şoreşa Rojava de seferber bûn. Tevgera Azadiyê bi ciwanan dest pê kir û di avakirina sîstema xwerêveberiyê de rola sereke ya ciwanan heye. Ciwanan pêşengiya serhildan û çalakiyên civakî, avakirina sîstema ewlekarî û parastina civakî kirin. Di avakirina Hêzên Sûriyeya Demokratîk de, ku li dijî rejîma Baas, Artêşa Azad, El Qaîde û DAIŞ’ê şer kirin, beşdar bûn. Ciwan ji bo azadiya fîzîkî ya Abdullah Ocalan bi berpirsyarî tevdigerin, fikir û felsefeya wî li her derê belav dikin û bi ciwanan didin naskirin. 

 

Dewleta Tirk, rêxistina terorê DAIŞ, rejîma Baas û hemû hêzên derve hewl didin li Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê pêşiya biratî û yekîtiya gelan bigirin. Ji ber vê yekê mijareke din a ku ciwan li ser dixebitin jî rêxistinkirina ciwanên Kurd, Ereb, Asûrî, Ermenî, Çerkez, Aşûrî û Tirkmenan û bihevre jiyankirina wan e. 

Tevgera Ciwanên Bakur û Rojhilatê Sûriyê bi perspektîfa çareseriya hemû pirsgirêkan hewl dide xwe bi rêxistin bike. Nîqaşên berfireh têne kirin da ku cîhana dîjîtal nehêle ku hişê ciwanan kontrol bike û bêhêz bike.

 

Her wiha girîng e ku gavên pratîkî yên ku ji bo gihîştina van armancan hewce ne plan bikin. Hin ji van gavan bi vî awayî têne rêz kirin: Di şano, basketbol, futbol, basketbol, voleybol û her cure werzîşê de tîm ava kirin; afirandina komên muzîkê û hunerî; Çandina axê, pêşxistina kooperatîf, kargeh û kargehan ji bo kêmkirina rêjeya bêkariyê; Belavkirina rihê niştimanperweriyê di nav ciwanan de ji bo kêmkirina koçberiyê û têgihîştina wan bi girîngiya xebata ji bo pêkanîna jiyaneke birûmet di nav welat de ne ji rûbirûbûna biyanîbûn, bêexlaqî û heqaretê li welatên rojavayî.

 

Lêgerînên jinên ciwan 

 

Rêxistin û çalakiyên jinên ciwan rengê xwe derdixin holê û di nava tevgera ciwanan de pêşengiyê dikin. Xebatên xwe yên di vî warî de bi Yekîtiya Jinên Ciwan û buroya jinên ciwan û komîteyên Meclîsa Ciwanên Sûriyeya Demokratîk didomînin. Bi taybet yekitiya jinên ciwan armanc dike ku bi çalakiyên curbecur xwe bigihîne jinên ciwan, birêxistin bike, perwerde bike û hişyar bike. Jinên ciwan bi kampên jineolojiyê, akademiyên perwerdeyê, atolyeyan, çalakiyên çand û werzîşê pêş dikevin û xwe teşe dikin.

 

Rewşa jinên ciwan ên li Rojava û Sûriyeyê divê weke beriya şoreşê û piştî şoreşê were kategorîzekirin. Gelên Rojava û Sûriyeyê xwedî pêkhateyeke feodal, girtî, kevneperest û kevneperest in. Jin êdî di her sazî û qadê de dixebitin û jinên bi sîstema hevserokatiyê di her mijarê de xwedî gotin in. Rêjeya xwendina jinan zêde bûye û heta rêjeya xwendekarên keç ji ya mêran li zanîngehên Rojava, Kobanî û Rojhilatê zêdetir bûye.

 

Yek ji mijarên herî bingehîn ku em têra jinên ciwan di qada şoreşê de tê de ne, kêmasiya me ya di têkoşîna bi bandor a li dijî şerê taybet e. Ji ber ku jinên ciwan beşa herî dînamîk a civakê ne, bi polîtîkayên qirêj hewl tê dayîn ev rewş bê tawîzkirin. Bi taybetî lîberalîzm, îdeolojiya kapîtalîzmê, jinên ciwan ber bi xweperestiyê ve dikişîne.

 

Bandora cîhana  dîjîtal a li ser jinên ciwan girîng e. Medyaya civakî bi xwe re qadên tundiyê yên nû diafirîne. Ev di bin navên cuda yên wekî şîdeta dîjîtal, şîdeta sîber, şîdeta serhêl têne pêkanîn. Ji ber ku di nava komên ku herî zêde înternetê bikar tînin de jinên ciwan in, yên herî zêde rastî vê şîdetê tên jinên ciwan in.

 

Belavkirina madeyên hişberê, ku rêbazeke şerê taybet e, bi taybetî bi rêya dibistanên rejîmê, pirsgirêkeke cidî bi xwe re tîne. Gelek caran jinên ciwan ji ber sedemên weke debara jiyana aborî, ji bo fuhûşê tên avêtin. 

 

Pirsgirêkên destdirêjî, qetilkirina jinan pir zêde tên dîtin.  Ji ber pirsgirêkên hişmendî û perwerdehiyê heye, pirsgirêkên zewacan di temenê zarokatiyêde, hêza erzan a kar û gelek pirsgirêkên din tên jiyîn. Bi taybet jî jinên ciwan yên Ereb van pirsgirêkan dijîn.

 

Di gelek qadan de jinên ciwan pêşengî û çîna herî mezin in ku ji aliyê pergala kapîtalîst ve rastî îstîsmarê tên. Jinên ciwan gelek caran di rewşa xwe de guherînan çêdikin. Em bi profîla jineke ciwan re rû bi rû ne ku ji aliyekî ve ji bandorê re vekirî ye û ji aliyê din ve jî ji hejandinê re vekirî ye. 

 

Rola bingehîn, a parastina şoreşa Rojava ku şoreşa jinê ye, dikeve ser milê jin û jinên ciwan. Ji ber vê yekê jinên ciwan xwe birêxistin dikin da ku bibin mirovên bihêz, bi biryar, bi coş û dijwar ku dikarin hemû pirsgirêkên ku li pêşiya wan û pêşketina wan asteng dikin çareser bikin.

 

Krîz û pirsgirêkên ku ciwan li cîhanê dijîn bi heman karekterê ne, her çend bi rêbaz, şêwaz û amûrên cuda derkevin holê jî potansiyela gerdûnîbûna têkoşîna ciwanan nîşan dide. Kongreya Ciwanên Cîhanê ku di 3’ê Mijdara 2023’yan de li Parîsê pêk hat, ji bo yekitî û yekitiya ciwanên cîhanê ku bi projeya neteweya demokratîk pêşengiya çareseriya demokratîk bikin, dikare weke pêngaveke mezin bê nirxandin. 

 

Em wek ciwan xwedî jêhatîbûn û enerjiyên bilind, şiyana hilberandin û bandorkirinê ne, lewra divê em nasname û jêhatîbûna xwe nas bikin û erk û erkên xwe bi cih bînin û ji bo civakek cîhanî ya demokratîk, exlaqî û siyasî kar bikin. "Me ciwan dest pê kir, em ê ciwan biqedînin."

 

Nîşe: Ev nivîs ji hejmara 30’emîn a Kovara Jîneolojiyê ya dosya ‘Rojava’ bi kurtasî hatiye girtin.